Mannen in de zon van Ghassan Kanafani, een klassieker uit 1963 die ook nu nog uiterst relevant is
Toen ik Mannen in de zon voor het eerst las, was ik direct gegrepen door de rauwe eerlijkheid van Kanafani. Het is een ogenschijnlijk makkelijk en dun boekje om te lezen. Maar het laat je niet snel los.
Kanafani schetst geen geromantiseerd beeld van vluchtelingen, maar toont hen in al hun menselijkheid: met hun dromen, hun angsten, hun hoop en diepe wanhoop. De drie Palestijnse mannen – de oudere Aboe Kais, de jongere As’ad en de tiener Marwaan – delen een allesoverheersende wens: ontsnappen aan de armoede en de uitzichtloosheid van de vluchtelingenkampen om in Koeweit een nieuw leven op te bouwen. De route gaat dwars door de woestijn. Hun keuze om zich in de verstikkende hitte van een lege tankwagen te laten smokkelen is een wanhopige gok. En hoewel de slechte afloop van deze vlucht zich snel laat raden blijft het boek spannend tot de laatste pagina.
Wat dit boek zo krachtig en blijvend relevant maakt, is de manier waarop Kanafani universele thema’s aansnijdt. Het gaat niet alleen over de specifieke context van de Palestijnse vluchtelingen in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het gaat over de fundamentele menselijke behoefte aan veiligheid, aan een plek waar je jezelf kunt ontplooien en waar je kinderen een toekomst hebben. Het gaat over de ontberingen en de vernederingen die mensen op de vlucht op de koop toe nemen in de hoop op een beter leven. Behalve de kennismaking met deze drie vluchtelingen beschrijft Kanafani zonder de lezer een oordeel op te dringen, ook de rol van de mensensmokkelaars die misbruik maken van de afhankelijkheid van de vluchtelingen. Zij kennen de weg door de woestijn en beschikken over vervoer waardoor ze alle macht in handen hebben. De ontknoping van het verhaal is schokkend en confronterend. Het laat op een meedogenloze manier zien hoe de onzichtbaarheid van de vluchtelingen letterlijk tot hun dood kan leiden.
Namens Werkgroep Klassiekers – Wilma de Water – 17 april 2025
