Interview met Grietje Braaksma, boekhandelaar bij boekhandel Broese in Utrecht
We spreken elkaar in Grietjes ruime werkkamer op de eerste verdieping met fraai uitzicht op het kruispunt Oudegracht en Lange Viestraat. In 2020 verhuisde Broese, een van de grootste boekhandels van Nederland, van de Stadhuisbrug naar het voormalige Hoofdpostkantoor aan de Neude, dat gevestigd is in een monumentaal pand in de stijl van de Amsterdamse School. De winkel zit deels in het oude gedeelte en deels in de nieuwe aanbouw. De ingang van Broese is te vinden aan de Oudegracht. Grietje is er zeer content mee: “We zitten hier op een druk, levendig punt. Met de bibliotheek en filmhuis ’t Hoogt om de hoek, de Bijenkorf aan de overkant en de vele voorbijgangers wordt dit een heel dynamische plek in de stad. Er is hier 400 m2 meer ruimte en de roltrappen geven schwung aan het geheel.” De opening viel midden in de coronatijd, maar de winkel is sindsdien nog geen dag dicht geweest. Je zou zelfs kunnen zeggen dat corona een positief effect heeft op het lezen en kopen van boeken. Grietje: “Er is nu meer tijd. Het is natuurlijk moeilijk om te meten of er meer gelezen wordt, maar met al dat zoomen en thuiswerken via de computer is het voor veel mensen fijn om even niet online te zijn en zich met een fysiek boek in een andere wereld te wanen. We zien dat er veel klanten naar de winkel komen en er zijn veel meer online bestellingen.”
Jeugd in Friesland
Grietje groeide op als boerendochter in een dorp in Friesland. Er werd thuis veel gelezen, tv was er niet, maar boeken waren er altijd. Zodra ze één zin kon lezen, werd ze door haar moeder meegenomen naar de plaatselijke bibliotheek. Zij en haar twee broers leenden dan elk vijf boeken, zodat er wekelijks wel vijftien boeken werden meegenomen. Grietje: “De krant werd gespeld. Mijn ouders waren sterk betrokken bij ons leven en ze namen ons mee naar musea. Ze vertelden over de oorlog, over hun jeugd, over hoe het zat met goed en fout. We luisterden goed naar elkaar; dat is een vaardigheid die je meeneemt.” Toen ze in de jaren tachtig van de middelbare school afkwam, was er veel jeugdwerkloosheid. Grietje overwoog om filosofie of kunstgeschiedenis te gaan studeren en had ook wel creatieve ambities, maar besloot toen om eerst maar eens een jaar in een boekhandel te gaan werken. En nog steeds is dat haar werkterrein.
Het geheim van succes
Wat maakt dit werk zo leuk, wil ik weten. Grietje: “Ik word gedreven door grote nieuwsgierigheid en dit is een bron die nooit opdroogt en waar ik me altijd aan kan laven. Ik krijg veel input, ook van de collega’s. Ik ben in veel dingen geïnteresseerd, in kunst, in mode. Wat dat betreft ben ik een omnivoor. Daarom ben ik ook altijd in de algemene boekhandel gebleven, want ik wil me niet specialiseren en juist heel breed georiënteerd zijn. Ik hou ervan om boeken aan de man of vrouw te brengen, te verkopen: literatuur, poëzie, kinderboeken, geschiedenis. Het is een prachtig product en het komt altijd uit je hart. In het boekenvak heb ik veel ups maar ook de nodige downs meegemaakt, dat hoort er allemaal bij. Ik denk altijd: iedereen valt weleens, maar succesvolle mensen staan sneller weer op.”
Talkshowhost
De uitzendingen van De Wereld Draait Door zijn een tijdje terug gestopt. Grietje: “Het was heel tof om te doen, vooral met de medepanelleden. Ik hoor nog steeds van mensen dat zij het missen dat er op de televisie op prime time aandacht voor boeken is.” Grietje houdt ervan om haar vak met mensen te delen. Op radio NPO 4 doet ze al jaren eens in de veertien dagen op zaterdag om 8.40 uur mee aan het programma De Ochtend van 4 met het bespreken van het ‘Boek van de Week’. Als corona het toelaat, is er elke vrijdagmiddag in de Bibliotheek Neude een talkshow met een borrel en een hapje. Grietje is daar eens in de maand bij aanwezig om in gesprek te gaan met de schrijver van een boek dat actueel of bijzonder is. Verder leest ze dan een gedicht voor en er schuift dan ook iemand van de bieb aan met ‘het nooit uitgeleende boek’.
Alert blijven
“Dit werk is nooit klaar,” vertelt Grietje, “alles wat ik zie of waarmee ik in aanraking kom in mijn vrije tijd, gebruik ik ook weer voor mijn werk. Het is een voortdurende wisselwerking. Ik houd heel secuur bij wat ik wil zien op het gebied van kunst en films. Dat heb ik ook nodig, want ik vind dingen heel snel saai. Ik moet mezelf steeds prikkelen, alert houden. Dat is het leuke aan het boekenvak: er gebeurt veel. De ene prijs is nog niet uitgedeeld of er is alweer ergens een relletje aan de hand.” Ze leest eigenlijk altijd. Voor haar werk in de winkel en voor de luisteraars van het boekenprogramma zorgt ze dat ze op de hoogte is van het hele spectrum, maar zelf leest ze bij voorkeur literatuur, poëzie, geschiedenis en filosofie.
Missie
Grietje, die zichzelf een ‘rasoptimist’ noemt, denkt niet dat het boek in de toekomst zal verdwijnen: “Literatuur is zo oud als de mensheid. Wij mensen hebben behoefte aan verhalen. Beeldcultuur laat te weinig over aan je fantasie.” Ze vindt wel dat we moeten oppassen dat we niet in een intellectuele bubbel terechtkomen. Grietje: “Dat is ook een van mijn missies: wij zijn ambassadeur van het boek. Dat moeten we niet alleen in eigen kring doen, maar ook ver daarbuiten. Breng mensen in contact met boeken!”
Wil de Graaf