Ambassadeur Miek van de Sande
Het begon allemaal toen bibliothecaresse Miek een advertentie zag staan van Senia die prachtig aansloot bij haar bibliotheek- en boekhandelachtergrond. ‘Ik heb toen een fijn gesprek gehad met toenmalig directeur Ineke van de Rotte, een van de oprichters van Senia. Ik kon meteen beginnen in de literaire werkgroep. Dat houdt in dat je boeken leest, ze in de werkgroep bespreekt en samen met de andere werkgroepsleden kiest welke boeken op de leeslijst komen. Al snel kwam van het een het ander en werd ik ambassadeur. In die beginjaren van Senia waren er op de kaart van Nederland veel witte plekken waar nog geen leesgroepen waren. Ik probeerde die plekken op te vullen.’
Hoogtepunt
Het enthousiasme straalt van haar af als ze over haar eerste jaren bij Senia vertelt. ‘Toen ik bij Senia kwam, bestond de organisatie al twee jaar. Dankzij een subsidie van het Oranjefonds waren er op het kantoor in Olst twee betaalde parttimers werkzaam, naast een aantal vrijwilligers. Na een poos ben ik ook één dag in de week in Olst als vrijwilliger aan de slag gegaan: telefoon opnemen, gegevens invoeren in de computer, bellen… Dan krijg je een enorme band met de mensen en de organisatie. Ik kende iedereen. De lijnen waren kort en ik werd betrokken bij alle ontwikkelingen. Hoogtepunt van het jaar waren de twee dagen waarop we met zo’n dertig vrijwilligers de leeswijzers in de enveloppen stopten. Dat was erg leuk.’
Ambassadeur
Kwam Miek in die beginjaren nog wel eens in verder weg gelegen plaatsen, later richtte ze zich als ambassadeur uitsluitend op Kennemerland, Waterland, en Zaandam en omgeving. Ze vertelt wat het ambassadeurswerk inhoudt. ‘Ambassadeurs zijn vooral actief van september tot begin december en van januari tot en met april. Een ambassadeur legt contacten met bibliotheken en boekhandels om geschikte locaties te vinden voor een oprichtingsbijeenkomst van een leesgroep. Tegenwoordig is Senia wel bekender, maar in het begin was het echt ‘leuren’ om duidelijk te maken wie je was en wat je kwam doen. Als een locatie is gevonden, wordt een datum geprikt en start de pr vanuit het Seniakantoor in Olst. Dat komt vooral neer op het gratis plaatsen van een aankondiging van de bijeenkomst in de lokale media. Daarnaast is de Seniasite een belangrijke informatiebron voor potentiële leden.’
Leukste uitdaging
Miek noemt het binnenhalen van bibliotheken de grootste én leukste uitdaging van haar werk. ‘Het hielp dat ik die wereld goed ken. De bibliotheek heeft de boeken en daar komen de lezers. Ooit was het een taak van bibliotheken om leesgroepen op te richten, maar door bezuinigingen is dat niet meer zo en dat werkt in het voordeel van Senia. Veel meer bibliotheken zijn nu geneigd om met ons samen te werken en dat is fijn.’
Mensen bij elkaar brengen
De gang van zaken op een oprichtingsbijeenkomst is vastgelegd in een draaiboek, dat erop is gericht dat potentiële leden elkaar én Senia in korte tijd leren kennen. Het gaat in een leesgroep immers niet alleen om lezen, het moet ook ‘klikken’, mensen moeten kunnen luisteren en elkaars mening respecteren. Miek houdt ervan mensen bij elkaar te brengen. ‘Ik hou van groepen, mensen, boeken én lezen. In de meeste leesgroepen gaat het om verdieping. Dat is ook de doelstelling van Senia: mensen met dezelfde interesses bij elkaar brengen en bereiken dat ze verbindingen aangaan door het lezen van een boek en het gesprek daarover. Senia kan een mooie rol spelen bij het aangaan van sociale contacten. Dat probeerde ik bij zo’n eerste ontmoeting over te brengen. Als dan aan het eind van de bijeenkomst vijf of meer mensen te kennen geven door te willen gaan, is die bijeenkomst geslaagd. Maar zijn er minder liefhebbers, dan moet je je best doen om aanvulling te vinden. Het spannendst is altijd weer om samen te bepalen waar en wanneer de groep bij elkaar komt. Vooral jongere mensen kunnen vaak alleen ’s avonds.’
Werkgebied
Zo’n tien jaar geleden waren de werkgebieden van de ambassadeurs erg groot, bijvoorbeeld heel Groningen en Friesland. De ambassadeurs kenden elkaar allemaal en kwamen een of twee keer per jaar bijeen om te sparren. Op den duur bleken die grote werkgebieden onhoudbaar. De ambassadeurs waren minstens een dagdeel per week op pad, en dat is voor vrijwilligers bijna niet te doen. Het gevolg was dat de werkgebieden langzamerhand zijn verkleind.
Ook het werkgebied van Miek was erg groot. ‘Twee leesgroepen per maand oprichten is mooi, maar soms deed ik het wel vier keer per maand en was ik elke week onderweg. En daarna was er nog wat administratie te doen, want je moet de gegevens van de nieuwe deelnemers doorgeven aan het kantoor, zodat mensen hun leeswijzers krijgen en aan de slag kunnen.’
Coronatijd
Senia kampt met een tekort aan ambassadeurs. De coronatijd heeft daarin meegespeeld. Miek: ‘In de coronatijd was er helemaal geen mogelijkheid voor de ambassadeurs om elkaar te ontmoeten, alleen online. Maar online bijeenkomsten zijn niks voor mij. Ik ben echt een mensen-mens. Ik wil mensen zien, ervaren en horen. Voor mij waren de ambassadeurs een soort familie en die ben ik toen een beetje kwijtgeraakt.’
‘De coronatijd is ook in een ander opzicht verschrikkelijk geweest’, zegt Miek. ‘Veel leesgroepen zijn gestopt, omdat de deelnemers niet meer bij elkaar konden komen. Ook alle oprichtingsbijeenkomsten zijn gestaakt. Pas na anderhalf jaar konden ze weer mondjesmaat plaatsvinden, omdat de bibliotheken eveneens lang waren gesloten.’
Heilig vuur
Miek is elf jaar aan Senia verbonden geweest. Ze heeft haar activiteiten in de loop der jaren langzaam afgebouwd: eerst is ze gestopt met de literaire werkgroep, vervolgens met het werk in Olst. Het heilig vuur is eruit, zoals ze zelf zegt. ‘Ik vond het vooral moeilijker worden omdat mensen die ik vanaf het begin kende Senia gingen verlaten. Het wordt tijd dat iemand anders met heilig vuur het gaat overnemen. Na de beginfase van een organisatie komt er een vervolgfase waarvoor andere mensen met andere kwaliteiten nodig zijn. De organisatie is gegroeid. Alles gaat nu veel efficiënter en professioneler dan in de begintijd. Dat moet ook wel, want Senia krijgt geen subsidie meer en is financieel volledig afhankelijk van de bijdragen van de deelnemers. Maar het professionaliseren doet wel afbreuk aan de gezelligheid en dat vind ik jammer.’
Het moeilijkst was het afscheid nemen van het ambassadeurschap. ‘Ik doe vrijwilligerswerk vooral voor de ontmoeting en voor de waardering die je als vrijwilliger krijgt.’ Miek heeft naar schatting zo’n 100 à 120 Seniagroepen opgericht. Van de laatste groep, in Haarlem, dacht ze: ‘Wat een leuke mensen, daar wil ik wel bij horen.’ Dat gaat nu gebeuren. Ze verheugt zich erop eindelijk zelf de leeswijzers te kunnen gebruiken die ze zo vaak heeft helpen versturen.
Hartenkreet
Miek maakt zich grote zorgen over het tekort aan ambassadeurs bij Senia. Zonder ambassadeur ligt een regio stil. Ook voor haar zijn nog geen opvolgers gevonden. Miek: ‘We hebben ambassadeurs nodig voor de regio Purmerend, voor de regio Alkmaar en omstreken, en voor Kennemerland. Senia is een hartstikke goede club, die mensen samenbrengt en heel veel mensen blij maakt. Dat vind ik fantastisch en daarom zou ik luidkeels willen roepen: ‘Ambassadeurs, kom! Geef je op! Kom helpen!’