Bergson

Henri Bergson was een denker die kant-en-klare concepten links liet liggen, hij wilde ‘omdenken’: zijn uitgangspunt werd iets wat beleefd wordt, niet iets wat gedacht wordt. Alleen van daaruit kan wetenschappelijke en conceptuele vernieuwing voortkomen. Hij ontwierp een eigen visie op het fenomeen tijd, en koppelde daaraan een manier van kijken naar bewustzijn, intuïtie, herinnering, het lichaam-geest probleem, vrijheid, taal en evolutie. Zijn visie werd wereldberoemd. Vooral de laatste jaren neemt de actualiteit van zijn onderwerpen toe. Hij voorzag de grote problemen van onze tijd en had het in zijn tijd al over bevolkingsgroei die de mensheid bedreigt door hongersnood en door gebrek aan brandstoffen en grondstoffen. In combinatie met onze ongeremde en kunstmatig aangewakkerde behoeften zal dit tot oorlog leiden, bovendien zal de zich ontwikkelende techniek onbeheersbaar worden. Deze ontwikkelingen vereisen volgens hem een aanvulling op de ontwikkeling van de ziel. Om dit te realiseren legt hij de nadruk op het begrip intuïtie: zoals een componist bij het schrijven van zijn muziek steeds terug moet naar zijn emotie, moet een filosoof bij het schrijven van zijn ideeën steeds terug naar zijn intuïtie. De metafysica van Bergson raakt aan spiritualiteit, religie en mystiek, toch is zijn theorie naturalistisch, de werkelijkheid bestaat uit de waarneembare natuur. Hein van Dongen schreef een duidelijk profiel, waarin Bergsons nieuwe benadering van ‘wat kunnen wij kennen?’ duidelijk wordt uitgelegd. Van Dongen is filosoof, consulent en docent en verbonden aan de stichting Filosofie Oost-West en aan het Apostolisch Genootschap.