De stad der zienden

De regering van een niet nader genoemd land raakt in paniek als bij de gemeenteraadsverkiezing blijkt dat 83% van de kiezers blanco heeft gestemd. Zij zoekt de oorzaak hiervan niet in eigen gedrag en maatregelen; zij gaat niet op zoek naar de reden waarom de burgers kennelijk geen vertrouwen meer hebben in het huidige politieke systeem. Zij wil een schuldige kunnen aanwijzen en heeft daar werkelijk alles voor over. Wie kan de regering hiervoor verantwoordelijk stellen? De staat van beleg wordt uitgeroepen; burgers worden verhoord over hun stemgedrag; spionnen zijn overal aanwezig om burgers af te luisteren. Op een moment ziet de premier de situatie als 'de nieuwe witte pest'; het lijkt wel of de burgers opnieuw ‘blind’ zijn geworden, net als vier jaar geleden. Een brief van een burger wijst op de vrouw van de oogarts, uit de roman De stad der blinden. Destijds heeft ze ook iemand vermoord dus ja… zij zou ook hier weleens achter kunnen zitten! Er wordt een commando-eenheid gevormd die vijf dagen de tijd krijgt om haar schuld te bewijzen. De commissaris komt in gewetensnood en is niet bereid zijn opdracht tot het einde te vervullen en de vrouw uiteindelijk schuldig te verklaren. Ondanks het verbod op samenscholing laat de bevolking ook van zich horen, maar 'de man met de blauwe das met witte stippen' heeft uiteindelijk het laatste woord. Saramago is er in geslaagd een indringend beeld te schetsen van de kwetsbaarheid van de democratie en van de kracht van gewetensvolle individuen.