Verrukkelijke turbulentie

James Ensor (1860-1949), één van de bekendste Belgische kunstenaars, kreeg in 2024 veel aandacht vanwege zijn overlijden vijfenzeventig jaar daarvoor. Dat leidde tot veel publicaties waarbij _Verrukkelijke turbulentie_ er uitsprong. Door vriend en vijand wordt Ensor van het begin af aan gezien als een onorthodoxe kunstenaar. Hoewel niet ongevoelig voor de veranderingen in de schilderkunst vanaf 1880, gaat Ensor vooral zijn eigen weg. Hij wordt met name bekend door de maskers in zijn schilderijen, dat wordt zijn handelsmerk. Ensor-expert Herwig Todts belicht echter ook vele andere verrassende aspecten. Zo blijkt Ensor geen problemen te hebben om later schilderijen te bewerken, elementen toe te voegen en te antidateren. Ensor was ook een begenadigd schrijver. Hij ventileert tijdens zijn leven voortdurend zijn eigen opvattingen, niet alleen over zijn artistieke keuzes maar ook over levensbeschouwelijke en maatschappelijke onderwerpen. Zo is hij kritisch over bijvoorbeeld stadsvernieuwingen maar ook over een onderwerp als vivisectie. Todts werkt deze uitingen in het eerste deel grondig uit om vervolgens in het tweede deel dieper in te gaan op Ensors artistieke opvattingen, zijn experimentele benadering, de keuze van zijn onderwerpen en zijn werkwijze. Dit alles wordt geïllustreerd met een groot aantal afbeeldingen. _Verrukkelijke turbulentie_ is een diepgravend boek, dat een nieuw beeld schetst van een eigenzinnige kunstenaar aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw.