Alma en Gustav Mahler

Wie was Alma Mahler?
Alma, “het mooiste meisje van Wenen”, zoals ze werd genoemd, werd in 1879 geboren als Alma Schindler en groeide op in een gezin waarin kunst een belangrijke plaats innam. Haar stiefvader, Carl Moll, was vice-president van de ‘Vereinigung bildender Künstler Österreichs Sezession’. Alma kreeg vanaf 1897 compositielessen van Alexander von Zemlinsky, de latere zwager van Arnold Schönberg. Alma en Alexander kregen een verhouding die eindigde toen Alma in november 1901 Gustav Mahler leerde kennen. Zij trouwden in maart 1902 en kregen twee dochtertjes, Maria en Anna. Toen Maria in juli 1907 aan difterie overleed, verdiepte dit de reeds bestaande kloof tussen Gustav en Alma. Een kloof die nooit meer is gedicht. Nog voor Gustavs dood in 1911 begon Alma een relatie met de architect Water Gropius. In 1915 trouwde zij met Gropius, met wie ze een dochter kreeg, Manon. Toen Manon in 1935 overleed schreef Alban Berg ter nagedachtenis aan haar zijn Vioolconcert met als titel ‘Dem Andenken eines Engels’. Tijdens haar huwelijk met Gropius kreeg Alma een verhouding met de schrijver Franz Werfel, met wie ze in 1929 trouwde. In 1940 emigreerden Alma en Franz naar Los Angeles, waar Werfel in 1945 overleed. Alma verhuisde in 1951 naar New York, ze stierf in 1964.

De Amerikaanse musicus, zanger en performer Tom Lehrer schreef een satirisch liedje over Alma’s opzienbarende liefdes- en huwelijksleven: Alma. U kunt het horen (met tekst) bekijk de onderstaande video.

De muziek van Alma Mahler
Alma had al een aantal liederen gecomponeerd toen zij Mahler leerde kennen. Gustav was niet bepaald gecharmeerd van het idee dat zijn vrouw ook componeerde en schreef haar een brief waarin hij als voorwaarde voor hun huwelijk stelde dat ze zou ophouden met componeren. Toen hun huwelijk rond 1910 in een diepe crisis verkeerde, ging Gustav zich alsnog in Alma’s liederen verdiepen. Hij moedigde de publicatie ervan aan en stimuleerde haar om weer te gaan componeren. Maar het was te laat om de breuk te herstellen: Alma had inmiddels een relatie met Gropius en Gustav stierf kort daarna.
De muziek van Alma is sfeervol. Haar stijl ontwikkelde zich van laatromantische naar meer modern. In haar latere liederen komen veel ‘schurende’ samenklanken voor.

Alma schreef haar liederen voor zang en piano. Meer recent zijn zij georkestreerd, onder anderen door de Finse dirigent Jorma Panula.
In 1910 publiceerde zij met steun van Gustav haar eerste cyclus: Fünf Lieder, bekijk de onderstaande video opname, in de orkestrale versie van Panula. Zij worden gezongen door de alt Wiebke Lehmkuhl met het WDR Sinfonieorchester onder leiding van Cristian Măcelaru. De opname toont de partituur met bijbehorende tekst.

In 1915 werd een tweede liedcyclus van Alma gepubliceerd: Vier Lieder.
Via onderstaande link hoort u nr. 2 (Waldseligkeit) in de orkestratie van Colin en David Matthews door Barbora Polášková met het Symfonieorkest van Praag onder leiding van Zdeněk Mácal.

De tekst is via deze link te vinden

Tenslotte links naar twee liederen uit de derde cyclus (Fünf Lieder, 1924) in de originele pianoversie.
Het derde lied, Der Erkennende, wordt uitgevoerd door de sopraan Claudie Verhaeghe en de pianist Pierre Etcheverry.
De tekst van Franz Werfel vindt u onder het beeld, direct na de vermelding van de uitvoerenden.

Als laatste het vierde lied, Lobgesang, bekijk hiervoor de onderstaande video. De uitvoerenden zijn de mezzo-sopraan Hagar Sharvit met begeleiding van de pianist Ammiel Bushakevitz.

De tekst kunt u via deze link vinden.

Voor degenen die interesse hebben in de muziek van Gustav Mahler, heeft Senia twee luisterwijzers over zijn muziek:
Z19-07 Mahler: Lied en Symfonie;
Z20-07 Mahler: Kindertotenlieder en Adagietto uit Symfonie nr. 5.

Wij wensen iedereen veel luisterplezier
Werkgroep Muziek