Donderslag
Laura Cumming
Carel Fabritius (1622-1654), een getalenteerd schilder, is vooral bekend van 'Het Puttertje' (Mauritshuis, Den Haag). Hij leefde in de tijd van Rembrandt en Vermeer. Echter zijn schilderscarrière was van korte duur. Hij kwam om op 32-jarige leeftijd bij een buskruitramp in Delft. Cumming, een Engelse kunsthistorica, onderzoekt wat er met Fabritius gebeurde voor en na de ramp. Dit verweeft ze op een verhalende en associërende manier met haar eigen leven, dat van haar vader en de grote kunstenaars van de Nederlandse Gouden Eeuw. Niet alleen Fabritius, maar o.a. ook het werk van de familie Ter Borgh, de bloemstillevens van Rachel Ruys en de stillevens van Adriaen Coorte komen aan bod. Ze neemt de lezer mee van het zeventiende eeuwse Nederland naar de Schotse eilanden van de twintigste eeuw, van Rembrandts studio naar het Amerika van de Tweede Wereldoorlog en het hedendaagse Londen. Zij spiegelt haar visie aan de soms geringschattende opvattingen over de Nederlandse zeventiende eeuwse stillevens.
Cumming is in staat om schilderijen zo te beschrijven dat je ze wilt gaan zien. Dit kan ook, meerdere van de beschreven werken bevinden zich in de Nederlandse musea. Het is een boek over wat een schilderij kan betekenen, hoe het ons leven kan binnendringen en je denken in een donderslag kan veranderen.
Reacties uit de pers
- “Een liefdesverklaring aan de kunst zelf”. “(..) al lezende werd ik overvallen door het besef dat wat het boek zo verfrissend maakt is dat het nooit echt bezig lijkt te zijn met de vraag waarover het nu precies wil gaan”. “Open je hart en de vermeende banaliteit van al dat realisme trekt zo vanzelfsprekend weg als mist in de late ochtendzon”. Jan Postma: Ceci n’est pas une puttertje. Een liefdesverklaring aan de kunst zelf. De Groene Amsterdammer, 4 oktober 2023
- “Zwieren door kunst uit de 17e eeuw aan de hand van Carel Fabritius”. (..) “Ze overlaadt niet met historische details, ze laat liever zien hoe tijdloos de houdingen en gedragingen van de mensen op de schilderijen zijn”. (..) Zijn (James Cummings) kunst komt ook ter sprake in het boek, er zijn afbeeldingen. Maar het leven en de sprankeling die Cumming zo goed weet te geven aan de kunst van de zeventiende eeuw, ontbreekt in haar beschrijvingen van het werk van haar vader. Joke de Wolf: Zwieren door kunst uit de 17e eeuw aan de hand van Carel Fabritius. Trouw, 5 augustus 2023
- “Het schilderij leeft. Zijn schepper leeft voort,” schrijft Cumming als besluit, en dat is ook dankzij haar zeer lezenswaardige boek”. Maarten Moll: Donderslag is een mooie zoektocht naar Carel Fabritius, de mysterieuze tijdgenoot van Rembrandt en Vermeer. Het Parool, 15 juni 2023
- “De beschouwingen over de schilderijen zijn de beste delen van Donderslag […]. Kunstkritiek is voor alles de kunst van het beschrijven en Cumming beheerst die kunst als geen ander. Haar karakteriseringen doorstaan standaard de typeringstest: ze gaan deel uitmaken van je eigen kijkervaring. Je kunt ze niet meer niet zien”. Stefan Kuiper: In scherpe beschouwingen laat Laura Cumming zien waarom de schilder van ‘Het puttertje’ meer erkenning verdient. De Volkskrant, 17 december 2023
Suggesties
- Podcast: Interview met Laura Cumming, over Donderslag, Little Atoms 838, Engels gesproken
- James Cumming: an independent spirit, een Engelstalig artikel van Laura Cumming over haar vader, 31 januari 2024
