Gebied 19
Esther Gerritsen
‘Als u dit leest, bent u achtergebleven. U kunt uw leven geheel naar eigen wens vormgeven, de door u gekende overheid is vertrokken’. Dit is de boodschap die Tomas te lezen krijgt, als hij op de dag na zijn bruiloft alleen wakker wordt. Zijn vrouw is nergens te bekennen, zijn stiefzoon is ook verdwenen. Wanneer hij de hond gaat uitlaten, zijn de straten angstwekkend leeg. Bij het buurthuis drommen vreemd genoeg de mensen samen. In het zicht van een klimaatramp op aarde blijkt dat zich een verandering van ongekende proporties heeft voltrokken. Een verandering die iedereen al had zien aankomen, behalve Tomas.
De mensen die verdwenen zijn, zijn overgeplaatst naar planeet TOI-700. Daar kunnen zij gewoon verder leven. Alles is er net iets groter en ruimer. Er is echter een klein probleem: niet iedereen kan van de aarde overgebracht worden naar de nieuwe leefomgeving. Dat confronteert Tomas met de vraag waarom hij op aarde achtergebleven is.
De titel van 'Gebied 19' verwijst naar een gebied in de hersenen waar binnenkomende beelden worden geregistreerd. In deze roman voert Gerritsen een gedachte-experiment uit waarbij de reacties en de emoties van de mensen centraal staan en trefzeker worden beschreven. De roman, die vooral bestaat uit vlot geschreven dialogen, roept veel intrigerende vragen op waarop de auteur geen antwoord geeft, maar die de lezer op een paradox wijzen: door even te geloven in iets ongelooflijks, kan de lezer zien hoe gevaarlijk geloven is. Deze constatering stemt tot nadenken.
Reacties uit de pers
Er zijn verschillende reacties in de pers over Gebied 19. Sommige recensenten focussen zich vooral op elementen in het verhaal die zij ongeloofwaardig vinden, terwijl anderen zich meer focussen op de schrijfstijl van Gerritsen of het feit dat dit haar eerste sciencefiction roman is. Over de roman als geheel zijn zowel positieve als negatieve oordelen te vinden. “Gerritsen maakt hele rare sprongen in het verhaal. Waarom Tomas uiteindelijk toch op de nieuwe aarde wordt geplaatst blijft onduidelijk. De roman is een constructie die gebaseerd is op een grabbelton aan invallen en meningen. Halsstarrige hoofdpersoon Tomas laat je koud, ondanks zijn sympathieke weigering zich aan te passen. Helemaal niet invoelbaar is het gebrek aan verwondering bij de mensen die op de nieuwe aarde geplaatst zijn. Alsof ze gedrogeerd zijn accepteren ze de nieuwe wereld als een gegeven. Tomas’ zoon Parker van twaalf jaar verdedigt de nieuwe orde alsof hij hem zelf bedacht heeft. Verder is de verhouding tussen Tomas en Suzanne ook moeilijk te vatten. Ze houden veel van elkaar, maar blijkbaar is de een (Suzanne) erin geslaagd wel volledig op de hoogte te zijn van de komende verplaatsing, terwijl de ander (Tomas) er helemaal niks van wist. Gerritsen heeft hoofdpersonen gecreëerd die een bepaalde houding geïncarneerd hebben, maar het zijn geen mensen van vlees en bloed.” - Michiel van Diggelen voor Literair Nederland, 16 augustus 2023. “Hoewel het hele idee van een nieuwe planeet, zoals bij de meeste SF-romans, onvoorstelbaar en gek is, ga je moeiteloos mee in de feiten zoals Gerritsen die opschrijft. Dat komt door haar ongelooflijk soepele, bijna nonchalante vertelwijze. Je leest de roman in één ruk uit, maar blijft achter in gepeins omdat de roman je wijst op wat je dagelijks om je heen ziet. Mensen lopen gebiologeerd achter nieuwe mogelijkheden en oplossingen aan, en gaan daarvoor over hun grenzen heen. Die dubbele laag zit briljant verweven in het verhaal.” – Juryrapport Libris Literatuurprijs, 11 maart 2024. “Doordat de ideeënroman zo menselijk wordt, vallen de actuele toespelingen in Gebied 19 ook op hun plaats. Gerritsen snijdt, diepzinniger en tegendraadser dan je in één oogopslag ziet, prangende kwesties van onze tijd aan. De roman toont hoe families verscheurd kunnen worden door kwesties van geloof en ongeloof - wat we maar al te zeer herkennen uit de tweespalt over vaccinaties, over geloof in rode en blauwe pillen. (…) Het meest ontroerend is nog de harde noot die de roman kraakt over hoe het geluk van de één het ongeluk van de ander kan betekenen.” Thomas de Veen in het NRC, 20 juli 2023.Suggesties
Ook andere romans onderzoeken de mogelijkheid om een andere afslag in het leven te nemen, bijvoorbeeld:
- Auke Hulst, De Mitsukoshi Troostbaby Company, 2021
- Rob van Essen, Ik kom hier nog op terug, 2023
Romans over klimaatverandering zijn onder andere:
- Ellen de Bruin, Kraaien in het paradijs, 2021
- Lieke Marsman, Het tegenovergestelde van een mens, 2022
Bronvermelding
- Redactie Boekenbon Literatuurprijs: Esther Gerritsen wint de Boekenbon Literatuurprijs 2024. Op: de website van de Boekenbon Literatuurprijs, 6 november 2024
- Redactie Letterenfonds: Esther Gerritsen. Op: de website van het Letterenfonds, datum onbekend
- Jury Librisprijs 2024: Esther Gerritsen, Gebied 19. Op: de website van de Librisprijs, 11 maart 2024
- Michiel van Diggelen: Over een oude en een nieuwe Aarde. Op: Literair Nederland, 16 augustus 2023
- Thomas de Veen: De nieuwe roman ‘Gebied 19’ van Esther Gerritsen bij tweede lezing tóch briljant. In: NRC, 20 juli 2023
- Sander Becker: Esther Gerritsen: ‘Religie en sciencefiction liggen dicht bij elkaar.’ In: Trouw, 1 juli 2023
- Liesbet Samyn: 21 vragen aan… Esther Gerritsen. In: De Groene Amsterdammer, 30 oktober 2023
