Home Iconische iconen

Iconische iconen

Karin Braamhorst

ISVW Uitgevers 2023 | 224 pagina's
U25-04

'Iconische iconen' is een prima introductie voor iedereen die iets meer over iconen, hun geschiedenis en hun betekenis wil weten. Iconen blijven fascineren en Karin Braamhorst bespreekt verschillende aspecten van de iconentraditie van de alleroudste werken uit de 6e eeuw n.C. tot aan de nieuwste werken van moderne iconenschilders aan de hand van vele illustraties. Daarbij geeft ze veel aandacht aan de techniek van het schilderen van iconen en de werkomstandigheden in het iconenatelier. Vervolgens komen afzonderlijke thema’s en de belangrijkste types iconen aan bod in hoofdstukken over pilaarheiligen en aanverwanten, het kloosterleven, enkele van de vele heiligen, iconen die geschilderd zijn tijdens het beleg van Leningrad, de rol van moderne Russische iconen, Ethiopische iconen, de folkloristische traditie en een aantal eigentijdse iconenschilders. Ook beschrijft de auteur verschillende periodes in de geschiedenis waarin iconen vernietigd en verwijderd werden.

Karin Braamhorst is een kunsthistorica, die in Leiden heeft gestudeerd en al eerder een Ikonenlexicon schreef. Ze benadert de iconen niet vanuit een religieuze, maar vanuit een kunst- en cultuurhistorische invalshoek. Haar stijl is helder, enthousiast maar ook relativerend en humoristisch.

Suggesties om verder te lezen

Karin Braamhorst, Ikonen Lexicon, 2004.
Konrad Onasch en Annemarie Schnieper, Iconen. Fascinatie en werkelijkheid, 1999.
Zie verder ook de uitgebreide bibliografie in Iconische iconen, p. 217-223.

Suggesties online

De Alexander Stichting beheert een eigen collectie van ruim 4000 iconen bestaande uit houten iconen, bronzen reisiconen en kruisen uit de Byzantijnse tijd tot de twintigste eeuw. De verzameling bestaat voornamelijk uit Russische iconen, maar ook iconen uit Griekenland, Bulgarije, Roemenië en Ethiopië zijn in de collectie opgenomen. Het Ikonenmuseum in Kampen laat een deel van deze collectie en regelmatige wisseltentoonstellingen zien en is zeker een bezoek waard. De website biedt veel informatie en toont o.a. het gedigitaliseerde deel van de collectie. Ikonenmuseum, Kampen
De Stichting Eikonikon voor mensen die in iconen en in het schilderen van iconen geïnteresseerd zijn. De stichting geeft een gelijknamig tijdschrift uit. Tijdschrift van De Stichting Eikonikon
De ISVW-podcast Karin Braamhorst over iconen is zeer informatief in de vorm van een interview met Bart Geeraedts. https://isvwijsbegeerte.libsyn.com/karin-braamhorst-over-iconen

(Kijk- en) Discussietips

Veel heiligen en legenden uit de oosters-orthodoxe kerk zijn onder dezelfde of andere naam ook bekend in de rooms-katholieke kerk. Welke verschillen in de beeldentaal ziet als u deze met elkaar vergelijkt? Kijk hiervoor bijvoorbeeld naar onderstaande suggesties of andere afbeeldingen die op internet te vinden zijn:

Mandylionicoon (p. 17) en afbeeldingen van Veronica Veronica, Wikipedia
Sint-Antonius (p. 57) en Sint Antonius met monsters, Wikipedia
Maria Galaktotrophousa (pp. 91-93) en Maria Lactans Virgo Maria Lactans, Wikipedia

In Koptische iconen (p. 59-62) zie je volgens de auteur nog veel Griekse elementen. Belangrijk lijkt ook de invloed van de, niet in het boek genoemde, zogenaamde Fajoemportretten gemaakt in de 2^e en 3^e eeuw n.C. (zie Fajoemportret, Wikipedia. Beschrijf enkele overeenkomsten en verschillen.

Bronnen