Walvistij
Elizabeth O'Connor
Indringend debuut over een jonge vrouw in een kleine gemeenschap, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. 'Walvistij' is een prachtige roman over verlies en vooruitgang.
Het is 1938 en voor Manod, een jonge vrouw die op een eiland voor de kust van Wales woont, lijkt haar wereld al te eindigen nog voordat ze een leven heeft kunnen opbouwen. Na de omineuze verschijning van een gestrande walvis op de kust en geruchten over onderzeeërs die de wateren onveilig maken, zetten de eilandbewoners zich schrap.
Wanneer twee antropologen van het hoofdeiland arriveren om de gebruiken van de eilanders te bestuderen, ziet Manod een gelegenheid om het eiland te verlaten en het leven te gaan leiden dat ze voor ogen heeft. Maar terwijl ze hen over de kliffen rondleidt, raakt ze verstrikt in hun relatie en haar verbeelde toekomst lijkt buiten bereik te raken.
Elizabeth O’Connor heeft met 'Walvistij' een prachtige, verpletterend mooi debuut geschreven over verlangen en verraad tegen de achtergrond van een wereld die zich aan de rand van een afgrond bevindt.
Als lezer volg je vooral de gedachtegang van Manod. De bevolking van het eiland vertelt elkaar veel geheimzinnige verhalen over de bewoners van de zee. Dit geeft de roman een extra glans. Er is ook de dreiging van een nieuwe oorlog, maar de dreiging komt toch voor Manod van elders. Zeer sfeervol boek.
Reacties uit de pers
Walvistij is goed ontvangen. Jude Cook noemt de roman in The Guardian “... written with a restraint that is rare in a debut novel” (vrij vertaald: geschreven met een terughoudendheid die je zelden ziet in een debuut). Het mysterie rond de afwezigheid van Manods moeder noemt hij “the book’s emotional core (vrij vertaald: de emotionele kern van de roman).Irene Katz Connelly noemt het boek in Chicago Review of Books “... a novel that scarcely mentions politics but illustrates fascism’s dangers for the very communities it claims to valorize” (vrij vertaald: een roman waarin nauwelijks over politiek wordt gesproken, maar die wel de gevaren van het fascisme laat zien, juist voor gemeenschappen die het beweren te waarderen).
Martin Lok accentueert op Literair Nederland vooral het verschil tussen het Engelse denken en het eiland-denken in de roman. Hij noemt Walvistij “... een knap gestileerd boek over een zoekende maar zelfbewuste jonge vrouw”.
In De Volkskrant stelt Alies Uilen dat de woeste natuur een hoofdrol speelt in het boek. Ze noemt O’Connors beschrijvingen van die natuur “...ingetogen en prachtig, wars van sentiment”. En ze is van mening dat het te makkelijk is om in Manod een naïef slachtoffer te zien. Daarvoor is ze volgens Uilen te gelaagd.
Suggesties
In Helder (2024) van Carys Davies, een schrijfster uit Wales, neemt de hoofdpersoon van het boek de opdracht aan om de laatst overgebleven bewoner van een afgelegen Schots eiland uit te zetten. Het speelt in de 19e eeuw.
De film The Banshees of Inisherin (Martin McDonagh, 2022) maakt invoelbaar hoe benauwend het leven op een (in dit geval Iers) eiland kan zijn. Misschien een leuk detail vanwege Manods borduurtalent: de acteurs in deze film dragen truien gebreid door Delia Barry, een Ierse vrouw van in de tachtig. Zij maakte de truien uit haar hoofd, op basis van foto’s.
In het autobiografische Ik ben een eiland (2020) beschrijft Tamsin Calidas hoe zij en haar man, succesvolle dertigers, verhuizen uit Londen naar een klein Schots eiland in de Hebriden. Tamsin krijgt te maken met gesloten eilanders, een hard klimaat en grote persoonlijke tegenslag. Maar ze blijft.
Bronvermelding
- Jude Cook: Whale Fall by Elizabeth O’Connor review – a debut with dark undercurrents. The Guardian,18 april 2024.
- Irene Katz Connelly: A Political Novel That Barely Mentions Politics: Elizabeth O’Connor’s “Whale Fall”. Chicago Review of books, 23 mei 2024.
- Martin Lok: Als een lichtflits op het water. Literair Nederland, 21 oktober 2024.
- Allies Uilen: ‘Walvistij’ van Elizabeth O’Connor is een knap en ingetogen debuut, waarin je de zee vóélt beuken. De Volkskrant, 6 september 2024.
- Miwa Messer: Elizabeth O’Connor on Whale Fall. Een interview met de auteur in Poured Over (de podcast van Barnes & Noble), 5 september 2024.
