Doe zelf normaal

Hoe breng je technologie terug binnen de kaders van de democratische rechtsstaat, als door die technologie de kaders zelf veranderen? De titel Doe zelf normaal van dit essay is ontleend aan de korte woordenwisseling in een debat tussen twee Nederlandse politici. In deze korte dialoog zei de parlementariër: ‘Doe normaal’. ‘Doe zelf normaal,’ zei de minister-president. Deze anekdote staat in ons collectieve geheugen gegrift. Maxim Februari raakt met deze titel een gevoelige snaar aan. Hoe kun je elkaar over en weer bevelen de normaliteit aan jezelf als norm op te leggen? Het recht gaat over normen en waarden. Maar wat betekent het verzamelen van data voor ons rechtssysteem dan? De vervanging van het vertrouwde rechtssysteem door een nieuwe manier om menselijk gedrag te reguleren en te sturen. Heb je zelf nog zeggenschap over het formuleren van juridische en morele normen? Februari beschrijft op een nadrukkelijke en kundige wijze de urgentie om zelf aan zet te blijven. Door de digitalisering verandert de maatschappij ingrijpend. We moeten nadenken over de toekomst van de rechtsstaat, betoogt Februari. Het gesprek moet niet over techniek gaan, maar over de mens, de samenleving, de beschaving, de wereld. Met nadruk wijst Februari op het belang van ethiek in een algoritmische wereld. Jezelf eerst de vraag stellen wat reguleren is en wat normeren is. Wat we verwachten van menselijk gedrag. Wie dat bepaalt en hoe je dat bepaalt. Tot slot schrijft Februari dat hij geen antwoord heeft op alle vragen. Dit doorwrocht geschreven essay nodigt de lezer uit om zelf antwoorden te onderzoeken.