Waarom we beter denken dan we denken

Om je heen hoor en zie je dat mensen in de gekste dingen geloven: de wereld zou plat zijn, migranten hebben het coronavirus verspreid, je zou langer leven door koffie te drinken en personen denken dat in Bodegraven mensen begraven liggen die het slachtoffer zijn van satanisme en pedofilie. Nepnieuws en complottheorieën gaan als zoete broodjes over de toonbank. Deze ontwikkeling lijkt versterkt te worden door de ongeveer 200 denkfouten die psychologen inmiddels hebben ‘aangetoond.’ Maar laten zich zoveel mensen verleiden verkeerd te denken en met nepnieuws en complotten mee te gaan? En overdrijven we de groep niet waar dat voor geldt? De uitkomst van het boek van Van Doorn is dan ook dat de meeste mensen in de meeste gevallen wel vatbaar zijn voor goede argumenten. De auteur concludeert dat we doorgaans “onze argumenten evalueren, ons standpunt adequaat bijstellen en (we) letten meer op tegenargumenten.” Met onderzoeksresultaten uit de psychologie, de communicatiewetenschappen, de filosofie en politicologie laat hij zien dat mensen ‘beter denken dan ze denken’. Hij laat van een aantal denkfouten, zoals ‘confirmation bias’ en ‘selective scepsis’, zien dat het allemaal niet zo’n vaart loopt. De schrijver is er gerust in: ratio en emotie houden elkaar in evenwicht. We laten ons meestal niet misleiden door nepnieuws, reclametrucjes, propagandaslogans of ander dubieus gemanipuleer van overtuigingen, voorkeuren en gedragingen. Maar vooral door de grote hoeveelheid desinformatie, vandaag de dag aangevuld met de in een mum van tijd gefabriceerde manipulaties via AI, blijft zelf kritisch zijn noodzakelijk.