“De nazaten van de familie Bakker waren heel meewerkend en spontaan bereid om te vertellen. Ik mocht een grote doos met brieven bekijken en kreeg daardoor inzicht in de samenhang van de familie, wat het voor mensen zijn en hoe zij over de dingen denken. Dat was zo bijzonder, ik was perplex. De research voor dit boek was een feest om te doen.”

Aanslag op het Bevolkingsregister

Midden in de Tweede Wereldoorlog, in maart 1943, werd er een aanslag gepleegd op het Bevolkingsregister van Amsterdam, waarbij een flinke hoeveelheid kaartenbakken met persoonsgegevens, ook van Joden, onbruikbaar werden. De daders werden hierna vrijwel allemaal opgepakt en ter dood veroordeeld, maar voor veel Amsterdammers was het een opsteker. Journalist Toni Boumans is al jarenlang geïnteresseerd in de verzetsgroep die hierachter zat en die voor een groot deel bestond uit homoseksuele kunstenaars.

Zo maakte ze documentaires over de verzetsstrijders Willem Arondéus en Frieda Belinfante. Deze laatste docu resulteerde in een biografie over deze bijzondere celliste, dirigente en docente. “Iedereen was er enthousiast over, ik kreeg er een prijs voor, maar het leverde Frieda niet de bekendheid op die zij naar mijn idee verdient. Om het te laten beklijven, moet ik er dan maar een boek over schrijven, dacht ik toen. Dat heeft meer effect.” Zo ontstond ‘Een schitterend vergeten leven’.

Sjoerd Bakker, verzetsstrijder

Een jaar of wat geleden werd Boumans uitgenodigd om aanwezig te zijn bij een herdenking van Frieda Belinfante bij het Homomonument. Boumans: “Ik had een foto gezien van Sjoerd Bakker, iemand met een heel leuke, blonde uitstraling, vrolijk, sympathiek. Ik realiseerde me dat Willem Arondéus al veel wordt herdacht en dat Frieda in Amerika nog een gelukkig leven heeft geleid, maar dat eigenlijk niemand couturier Sjoerd Bakker kent. Hij maakte de politie-uniformen die door de aanslagplegers werden gedragen. Hij werd ‘de homoseksuele kleermaker’ genoemd. Ik besloot toen om het een en ander over hem uit te zoeken en mijn notities aan de mensen van de 4 mei-herdenking te geven. Het ging om een paar A4’tjes, maar tijdens mijn research breidde het verhaal zich uit en kwam ik erachter dat ik over de hele familie Bakker moest schrijven. Dat is uiteindelijk dit boek geworden.”

Privé-oorlog van een familie

In het boek lezen we dat het negentiende-eeuwse garen-en bandwinkeltje in het Friese dorp Buitenpost van grootmoeder Dieuwke in de loop der jaren uitgroeide tot het gerenommeerde modehuis P.S. Bakker met filialen in Leeuwarden en Groningen. In de oorlog raakten verschillende zonen van de familie Bakker betrokken bij het verzet. Toen de Sicherheitsdienst, de SD, dat in de gaten kreeg, meende een SD’er dat het leek of deze familie een privé-oorlog tegen de Duitsers voerde. Boumans: “Het had met de mentaliteit binnen de familie te maken. Ze hadden allemaal een soort innerlijke beschaving en een hoge moraal. Het gereformeerde geloof was hiervoor een bron van inspiratie en van moed.”

Homoseksualiteit

Zijn geloof was voor Sjoerd ook de reden dat hij als homo celibatair leefde. Met Gods hulp hield hij dat vol. Drie van zijn broers waren eveneens homoseksueel. In die tijd was het niet makkelijk om ‘uit de kast te komen’ en tijdens de bezettingsjaren al helemaal niet. “Ik verbaasde me erover dat de jongens gewoon open met hun vader bespraken dat zij ‘anders’ waren en gevoelens hadden die afweken van wat de norm was. Hun vader ging daar op een vriendelijke manier mee om, maar gaf hun wel het advies om niet op te vallen en zo normaal mogelijk te leven.”

Wil de Graaf

Leeswijzers

Je mag wel bang zijn, maar niet laf (B22-02) >
Een schitterend vergeten leven. De eeuw van Frieda Belinfante (B16-25) >