Meer dan een beeld

Besmeurd, beschadigd, verwijderd: het lot van veel kunst in de openbare ruimte. Al twee millennia hebben er op alle continenten, beïnvloed door revoluties, religieuze opvattingen, dekolonisatieprocessen of spontane volkswoede, Beeldenstormen gewoed. Meestal betreft het dan standbeelden of monumenten. Maar ook ‘gewone’ buitenkunst verdwijnt, vaak door bestuurlijk onvermogen. Je kunt niet anders dan beamen wat er bij de presentatie van dit boek over de geschiedenis van kunst in de openbare ruimte werd gezegd: ‘altijd gelazer’. In tijden van bonje staan de ethische invulling en de esthetische waardering van een beeld tegenover elkaar. Waarom moet zo’n beeld kapot? Zijn beeldenvernielers vandalen of idealisten? Moeten we een betwist beeld, zoals bijvoorbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn, symbool van een koloniale relatie, behouden of verwijderen? Moet de prioriteit van overheden liggen bij de erfgoedwet, dus zorg voor kunstwerken, of bij het maatschappelijk debat wanneer het over rijksmonumenten gaat? Deze lastige vragen gaat Ton Quik, oud-conservator Bonnefantenmuseum, niet uit de weg. In een helder betoog, met veel voorbeelden en illustraties, vanaf de Romeinse tijd tot recente beeldenprotesten, formuleert hij antwoorden en draagt oplossingen aan hoe in de toekomst met monumenten om te gaan met respect voor verschillende meningen. Aan de hand van de ‘nieuwe beeldenzucht’ na de Tweede Wereldoorlog, waarbij de omgeving verfraaid moest worden met moderne sculpturen, die niet politiek zijn gemotiveerd, vraagt de auteur zich af: Wat is het juiste beeld op de juiste plaats?

Dit boek nodigt uit om in eigen omgeving, mogelijk met de leesgroep, naar beelden te kijken en je vragen te stellen, zoals voor wie is dit bedoeld, is het een cultureel symbool of waarom staat het hier? De opvattingen van Ton Quik zullen zeker een levendige discussie opleveren.