klassieker in de spotlights: van den vos reynaerde
Van den vos Reynaerde geldt als een hoogtepunt in de Middelnederlandse literatuur. Met in de hoofdpersoon een sluwe vos en een hele verzameling bosdieren om hem heen, zou je dit gemakkelijk kunnen wegzetten als kinderverhaal of fabel. Het is echter een epos (heldenverhaal) in de vorm van een dierenverhaal, gebaseerd is op het Latijnse dierenepos Ysengrimus en volledig geschreven in dichtvorm in het Middelnederlands. Klinkt als een leuke uitdaging, toch? We ontvingen mooie leeservaringen (dank!) en delen die graag.
Het verhaal
De belangrijkste reden waarom dit verhaal als een dierenverhaal is opgetekend, is het antropomorfisme. Dieren op menselijke wijze laten spreken en handelen is een bijzonder geschikte manier om mensen op indirecte wijze iets duidelijk te maken.
Tijdens de hofdag van koning Nobel worden alle dieren behalve Reynaert de vos bijeengeroepen. Diverse dieren beschuldigen Reynaert van verschillende misdaden, zoals verkrachting, diefstal en moord. Grimbeert de das, een neef van Reynaert, verdedigt hem echter. Koning Nobel besluit Reynaert voor het hof te dagen. Reynaert weet de berenval van Bruun de Beer en Tybeert de Kater te omzeilen door hen in valstrikken te lokken. Uiteindelijk wordt hij door Grimbeert naar het hof gebracht. Tijdens de reis bekent Reynaert zijn misdaden en krijgt hij absolutie. Aan het hof wordt hij ter dood veroordeeld, maar hij weet zijn veroordeling te ontlopen door een verhaal over een gestolen schat te vertellen. Hij beschuldigt zijn vader en andere dieren van samenzwering tegen de koning. De koning en koningin besluiten de schat te zoeken en geloven Reynaert wanneer Cuwaert de haas het bestaan ervan bevestigt. Reynaert weigert de weg naar de schat te wijzen en beweert dat hij naar Rome en het Heilig Land wil gaan. De koning gelooft hem en herroept zijn veroordeling. Reynaert maakt zich echter uit de voeten en neemt wraak op zijn vijanden voordat hij vertrekt. Hij eet Cuwaert de haas op en geeft diens kop aan Belijn de ram, die het als een boodschap voor de koning moet presenteren. Als de koning beseft dat hij bedrogen is, besluit hij Reynaert te laten hangen. Echter, Reynaert is al gevlucht met zijn gezin. De koning en andere dieren besluiten dan om naar Reynaerts burcht te gaan, maar ze ontdekken dat hij al weg is.
Leeservaringen
“Op de Middelbare Meisjesschool was dit een must om te lezen voor de Nederlandse cultuur! Ik woonde toen in Hulst, oftewel “Reynaerdstad!”” – M. van Bavel
“Toen ik na Antwerpen in Hulst kwam te wonen was Van den vos Reynaerde eigenlijk wel verplichte kost. Het zal ongeveer 50 jaar geleden zijn dat ik het gedicht heb gelezen. Ik heb genoten van de satire en de sluwe streken van de vos.” – Dhr. Zeist
“Een waar kunstwerk van en voor de Nederlandse taal. In dit prachtig epos, volledig op rijm geschreven, vinden wij de Nederlandstalige/ Vlaamse hoogcultuur van het Katholieke Vlaanderen waar het hof centraal staat. Wie wil proeven van de schoonheid der Vlaamse cultuur – het epos is immers geschreven rond het Gentse hof – zal geen schoner werk vinden dan deze.” – Anoniem
